▼ مرجع مفاهیم و مدل‌های VBA

شما به عنوان برنامه نویس همیشه دستور نمی دهید، بلکه علاوه بر اینکه دستور می دهید، مقادیری را برای نگهداری نتایج دستورات تعریف می کنید تا برای نگهداری نتایج دستورات به شما کمک کنند، و گاهی نیز نتایج را با هم مقایسه می کنید و بعد تصمیم می گیرید که چه دستوری بدهید.

پس این  کارها را انجام می دهید:

1. تعریف مقادیر
2. مقایسه مقادیر
3. دستور دادن

نقطه قوت شما نیز در همین دستور دادن است و بخش عمده فعالیت شما بر اساس دستوراتی است که صادر می کنید. 

(بعضی اوقات حس می کنید دستوراتی که صادر می کنید در توان زیرمجموعه شما- که وظیفه انجام دستورات شما دارند- نیست، در چنین شرایطی مجبور هستید برون سپاری کنید: برون سپاری معادل با استفاده از dll‌ها است- وقتی از dll ها استفاده می کنید دقیقا همان کاری را می کنید که تاکنون می‌کردید یعنی هر سه کار بالا را باز هم انجام خواهید داد.)

ابتدا به دستورات خواهیم پرداخت، قبل از صدور دستورات باید دستورات را دسته بندی کنید- هر دسته بندی را یک رویه(دستورالعمل) می نامیم.

---

یک عبارت در ویژوال بیسیک یک دستورالعمل کامل است. این می تواند حاوی کلمات کلیدی، عملگرها، متغیرها، ثابت ها و عبارات باشد. شما از دستورات اعلان برای نامگذاری و تعریف رویه ها، متغیرها، آرایه ها و ثابت ها استفاده می کنید. هنگامی که یک رویه، متغیر یا ثابت را اعلام می کنید، بسته به اینکه اعلان را در کجا قرار می دهید و از چه کلمات کلیدی برای اعلام آن استفاده می کنید، محدوده آن را نیز مشخص می کنید. دستورهای انتساب یک مقدار یا عبارت را به یک متغیر یا ثابت اختصاص می دهند. عبارات تکلیف همیشه دارای علامت مساوی (=) هستند.

رویه Sub مجموعه ای از دستورات ویژوال بیسیک است که توسط دستورات Sub و End Sub محصور شده است که اقداماتی را انجام می دهد اما مقداری را بر نمی گرداند.

رویه Function مجموعه ای از دستورات ویژوال بیسیک است که توسط دستورات Function و End Function محصور شده است. یک رویه Function مشابه رویه Sub است، اما یک تابع همچنین می تواند مقداری را برگرداند.

برای فراخوانی یک رویه Sub از رویه دیگر، نام رویه را تایپ کرده و مقادیری را برای هر آرگومان مورد نیاز وارد کنید. دستور Call الزامی نیست، اما اگر از آن استفاده می کنید، باید هر آرگومان را در پرانتز قرار دهید.

هنگامی که یک روش Sub یا Function را فراخوانی می‌کنید، می‌توانید آرگومان‌ها را به‌صورت موقعیتی، به ترتیبی که در تعریف رویه ظاهر می‌شوند، ارائه دهید، یا می‌توانید آرگومان‌ها را بدون در نظر گرفتن موقعیت، با نام ارائه کنید.

استفاده از پرانتز در کد: رویه‌های فرعی، عبارات داخلی و برخی متدها مقداری را بر نمی‌گردانند، بنابراین آرگومان‌ها در پرانتز قرار نمی‌گیرند.

اعلان متغیرها
هنگام اعلان متغیرها، معمولاً از دستور Dim استفاده می کنید. یک عبارت اعلامیه را می توان در یک رویه قرار داد تا یک متغیر در سطح رویه ایجاد کند. یا ممکن است در بالای یک ماژول، در بخش Declarations قرار داده شود تا یک متغیر در سطح ماژول ایجاد شود.

طول عمر متغیرها
مدت زمانی که یک متغیر مقدار خود را حفظ می کند به عنوان طول عمر آن شناخته می شود. مقدار یک متغیر ممکن است در طول عمر خود تغییر کند، اما مقداری مقدار را حفظ می کند. وقتی متغیری دامنه را از دست می دهد، دیگر مقداری ندارد.

انواع داده ها
نوع داده مشخصه یک متغیر است که تعیین می کند چه نوع داده ای می تواند نگه دارد. انواع داده ها شامل موارد موجود در جدول زیر و همچنین انواع تعریف شده توسط کاربر و انواع خاصی از اشیاء است.

اعلان ثابت ها
کد شما ممکن است حاوی مقادیر ثابتی باشد که مکرراً رخ می‌دهند، یا ممکن است به اعداد خاصی بستگی داشته باشد که به خاطر سپردن آنها دشوار است و معنای واضحی ندارند. با استفاده از ثابت ها می توانید خواندن و نگهداری کد خود را آسان تر کنید. ثابت یک نام معنی دار است که جای عدد یا رشته ای را می گیرد که تغییر نمی کند. شما نمی توانید یک ثابت را تغییر دهید یا یک مقدار جدید به آن اختصاص دهید، همانطور که می توانید یک متغیر.

استفاده از عبارات If...Then...Else
می توانید از دستور If...Then...Else برای اجرای یک دستور خاص یا بلوکی از دستورات بسته به مقدار یک شرط استفاده کنید. عبارات If...Then...Else را می توان در سطوح مختلفی که شما نیاز دارید تو در تو قرار داد.

استفاده از عبارت Select Case
هنگام مقایسه یک عبارت با چندین مقدار مختلف، از عبارت Select Case به عنوان جایگزینی برای استفاده از ElseIf در عبارات If...Then...Else استفاده کنید. در حالی که عبارات If...Then...Else می توانند یک عبارت متفاوت را برای هر عبارت ElseIf ارزیابی کنند، دستور Select Case یک عبارت را فقط یک بار در بالای ساختار کنترل ارزیابی می کند.

حلقه
با استفاده از عبارات شرطی و عبارات حلقه (که ساختارهای کنترل نیز نامیده می شوند)، می توانید کد ویژوال بیسیک بنویسید که تصمیم می گیرد و اقدامات را تکرار می کند.

دستورات Do...Loop
می توانید از دستورات Do...Loop برای اجرای یک بلوک از دستورات به تعداد نامحدود استفاده کنید. عبارات یا زمانی که یک شرط True است یا تا زمانی که یک شرط True شود، تکرار می شوند.

عبارات For...Next
می توانید از عبارات For...Next برای تکرار یک بلوک از عبارات به تعداد مشخص استفاده کنید. برای حلقه ها از یک متغیر شمارنده استفاده کنید که مقدار آن با هر تکرار حلقه کم یا زیاد می شود.

اشیا، روش ها، ویژگی ها و رویدادها
یک شی نشان دهنده یک عنصر از یک برنامه کاربردی است، مانند یک کاربرگ، یک سلول، یک نمودار، یک fo

رویه یا Procedure مجموعه ای از کدهای مرتبط با هم است که درون یک ماژول در محیط VBE نوشته شده و عمل خاصی را انجام میدهند. دو نوع رویه (Procedure) در VBA وجود دارد:  زیرروال‌ها (Subroutines)  توابع (Functions) (Subroutines) زیرروال‌ها یا Subroutineها: مجموعه ای از کدهای VBA است که درون یک ماژول نوشته شده و در زمان اجرا توسط کاربر یا فراخوانی توسط زیرروال دیگر، عمل خاصی را انجام میدهد. زیرروال ها همیشه با کلمه کلیدی Sub همراه با نام ماکرو یا زیرروال شروع شده و با عبارت Sub End پایان مییابند. نکته 1 : درج کلمه کلیدی Private قبل از نام یک زیرروال باعث میشود که فراخوانی زیرروال مورد نظر فقط در ماژول جاری امکانپذیر باشد و زیرروالی که با کلمه کلیدی Private اعلان میشود را دیگر نمی توانید در لیست ماکروهای تعریف شده مشاهده کرده و مورد استفاده قرار دهید. نکته 2 : برای اجرای آزمایشی زیرروالهای بدون آرگومان, میتوانید بعد از کلیک درون زیرروال, دکمه F5 را فشار دهید و یا از منوی Run دستور Sub Run را انتخاب کنید. در زیر روال ها یا تابع ها دستوراتی تایپ می شود و انتظار می رود هنگام اجرای روتین(sub) یا تابع(function)، دستورات صادر شده اجرا شوند. دستورات VBA را می توان به دو دسته تقسیم کرد: دستوراتی که جزء دستور زبان(Syntext) ویژوال بیسیک هستند. دستوراتی که جزء موتور VBA مستقر در Access است،.

دستورات دسته اول(1) دستورات یا عملگرهای عمومی Visual Basic: اینگونه دستورات، در همه برنامه هایی که از دستور زبان VB استفاده می کنند کاربرد دارد. مانند دستور MsgBox و یا دستور InputBox. دستورات دسته، دوم(2) دستورات یا عملگرهای اختصاصی Visual Basic fo Access: اینگونه دستورات در سایر برنامه‌ها مانند VB و یا Excel و Word و ... بی معنی هستند، یا به صورت اتفاقی مشترکا در آن برنامه‌ها کارایی مشابه دارند، اما جزء دستورات اختصاصی VBA در Access به شمار می‌آیند.

به دلیل اینکه در حال بررسی نرم افزار Access هسیتم ابتدا دستورات دسته دوم را بررسی خواهیم کرد، بررسی دستورات دسته اول را در همین صفحه خواهید یافت.

---

دستورات یا عملگرهای اختصاصی Visual Basic fo Access:

هر کدام از دستورات دارای پارامترها و شرایط اجرای منحصر به خود هستند، پس از یک نگاه کلی به همه دستورات به جزئیات آنها خواهیم پرداخت.

دسترسی به شی	AccessObject
دسترسی به ویژگی شی	AccessObjectProperty
دسترسی به ویژگی های شی	AccessObjectProperties
داده اضافی	AdditionalData
همه نمودارهای پایگاه داده	AllDatabaseDiagrams
همه فرم ها	AllForms
همه توابع	AllFunctions
همه ماکروها	AllMacros
همه ماژول ها	AllModules
همه پرس و جوها	AllQueries
همه گزارش ها	AllReports
همه رویه های ذخیره شده	AllStoredProcedures
همه جداول	AllTables
همه نماها	AllViews
کاربرد	Application
پیوست	Attachment
تصحیح خودکار	AutoCorrect
قاب شی محدود شده	BoundObjectFrame
چارت سازمانی	Chart
محور نمودار	ChartAxis
سری نمودار	ChartSeries
مقادیر نمودار	ChartValues
کادر را علامت بزنید	CheckBox
داده های کد	CodeData
پروژه کد	CodeProject
جعبه ترکیبی	ComboBox
دکمه فرمان	CommandButton
کنترل	Control
کنترل ها	Controls
داده های جاری	CurrentData
پروژه فعلی	CurrentProject
کنترل سفارشی	CustomControl
اطلاعات وابستگی	DependencyInfo
اشیاء وابستگی	DependencyObjects
فرمان را انجام دهید	DoCmd
کنترل مرورگر لبه	EdgeBrowserControl
سلول خالی	EmptyCell
وجود، موجودیت	Entity
موجودیت ها	Entities
فرم	Form
شرط قالب	FormatCondition
شرایط قالب	FormatConditions
تشکیل می دهد	Forms
سطح گروه	GroupLevel
هایپر لینک	Hyperlink
تصویر	Image
مشخصه ورود و صدور	ImportExportSpecification
مشخصات  ورود و صدور	ImportExportSpecifications
برچسب	Label
خط	Line
کادر فهرست	ListBox
خطای ماکرو	MacroError
مدول	Module
ماژول ها	Modules
دکمه ناوبری	NavigationButton
کنترل ناوبری	NavigationControl
قاب شی	ObjectFrame
عمل	Operation
عملیات	Operations
دکمه گزینه	OptionButton
گروه گزینه	OptionGroup
صفحه	Page
صفحات	Pages
صفحه شکستن	PageBreak
چاپگر	Printer
چاپگرها	Printers
خواص	Properties
مستطیل	Rectangle
ارجاع	Reference
منابع	References
گزارش	Report
گزارش ها	Reports
متغیر بازگشتی	ReturnVar
متغیرهای بازگشتی	ReturnVars
صفحه نمایش	Screen
بخش	Section
منبع مشترک	SharedResource
منابع مشترک	SharedResources
برچسب هوشمند	SmartTag
اقدام تگ هوشمند	SmartTagAction
اقدامات برچسب هوشمند	SmartTagActions
ویژگی تگ هوشمند	SmartTagProperty
ویژگی های برچسب هوشمند	SmartTagProperties
برچسب های هوشمند	SmartTags
فرم فرعی	SubForm
کنترل برگه	TabControl
متغیر دما	TempVar
متغیرهای دما	TempVars
جعبه متن	TextBox
دکمه جابجایی	ToggleButton
کنترل مرورگر وب	WebBrowserControl
سرویس وب	WebService
خدمات وب	WebServices
پارامتر WS	WSParameter
پارامترهای WS	WSParameters
شمارش ها	Enumerations

---

در بین دستورات بالا دستوری وجود دارد(DOCMD) که از دامنه وسیعی استفاده می کند این دستور وقتی به زیردستور SQL می رسد بسیار وسیعتر می شود، این دستور وظیفه برقراری ارتباط با موتور SQL را دارد و یک رشته را به برای آن ارسال می کند و نتیجه اجرای این عملیات را برای VBA باز می گرداند، اما در واقع شما با یک موتور قوی روبرو هستید که به عبارتی اصول کار Access نیز بر روی این موتور بنا نهاده شده است. لذا درباره دستور DOCMD.RunSQL باید به صورت ویژه توضیح داده شود، که در این صفحه به صورت اختصاصی به آن خواهیم پرداخت.

---

 دستورات یا عملگرهای عمومی Visual Basic:

بررسی اجمالی	Overview
آرایه	Array
دسترسی به یک شیء با نام شیء	CallByName
انتخاب	Choose
فرمان	Command
توابع تبدیل	Conversion
ایجاد شی	CreateObject
مسیر(دایرکتوری) جاری	CurDir
تاریخ	Date
افزودن تاریخ	DateAdd
تفاوت تاریخ	DateDiff
قسمت تاریخ	DatePart
سریال تاریخ	DateSerial
مقدار تاریخ	DateValue
روز	Day
DDB	DDB
دایرکتوری	Dir
انجام یک رویداد به صورت درخواست	DoEvents
دسترسی به متغییرهای محیط ویندوز	Environ
به انتهای فایل رسیده ایم؟	EOF
خطایی رخ داده؟	Error
ویژگی فایل	FileAttr
تاریخ و زمان ایجاد فایل	FileDateTime
طول فایل	FileLen
فیلتر کردن	Filter
فرمت پول	FormatCurrency
فرمت تاریخ زمان	FormatDateTime
شماره قالب	FormatNumber
فرمت درصد	FormatPercent
آزاد کردن فایل	FreeFile
	FV
دریافت همه تنظیمات	GetAllSettings
دریافت ویژگی ها	GetAttr
دریافت شی	GetObject
دریافت تنظیمات	GetSetting
ساعت	Hour
اگر کوتاه	IIf
وضعیت IME	IMEStatus
ورودی	Input
جعبه ورودی	InputBox
بررسی وجود رشته ای در رشته‌ای دیگر	InStr
	InStrRev
	IPmt
	IRR
آرایه است؟	IsArray
تاریخ است؟	IsDate
خالی است؟	IsEmpty
آیا خطا است؟	IsError
مفقود شده است؟	IsMissing
نول(Null) است؟	IsNull
عدد است؟	IsNumeric
آیا شیء است؟	IsObject
پیوستن	Join
طول محدود	LBound
مورد طول	LCase
ترک کرد	Left
طول	Len
محل	Loc
طول فایل	LOF
برش فواصل خالی، از چپ، از راست راست	LTrim, RTrim, and Trim
شناسه Mac	MacID
اسکریپت MAC	MacScript
توابع ریاضی
اواسط یک رشته	Mid
دقیقه	Minute
	MIRR
ماه	Month
نام ماه	MonthName
جعبه پیام	MsgBox
اکنون	Now
	NPer
	NPV
تقسیم بندی	Partition
بعد	Pmt
	PPmt
	PV
رنگ QB	QBColor
نرخ	Rate
جایگزین کردن	Replace
ساخت یک رنگ با سه رنگ اصلی	RGB
درست	Right
گردکردن عدد	Round
دومین	Second
جستجو کردن	Seek
پوسته	Shell
	SLN
فاصله ها	Space
	Spc
شکاف	Split
مقایسه رشته ها	StrComp
تبدیل رشته	StrConv
رشته	String
معکوس رشته	StrReverse
تعویض	Switch
	SYD
	Tab
زمان	Time
تایمر	Timer
سریال زمانی	TimeSerial
ارزش زمانی	TimeValue
اسم را تایپ کن	TypeName
کران بالا	UBound
حروف بزرگ	UCase
نوع متغیر	VarType
روز هفته	Weekday
نام روز هفته	WeekdayName
سال	Year

---

عملگرها

عملگرها و توابع از جمله ابزارهای VBA برای انجام محاسبات می باشند.

عملگرهای VBA دارای تقدم هایی نسبت به هم می باشند که برای ایجاد تغییر در این تقدم ها می توانید از پرانتز استفاده کنید.

عملگرهای حسابی

عملگر ^ : توان

عملگر - : منفی

عملگر * : ضرب

عملگر / : تقسیم
عملگر \ : خارج قسمت تقسیم صحیح
عملگر Mod : باقیمانده تقسیم صحیح
عملگر - : تفریق
عملگر + : جمع
عملگر & : الحاق دو رشته متنی به هم

 عملگرهای مقایسه‌ای

عملگر =
عملگر <
عملگر >
عملگر =<
عملگر =>
عملگر <>

عملگر Like 

این عملگر دو رشتهء متنی را بر طبق شرایط تعریف شده با یکدیگر مقایسه میکند.

در تعریف نوع مقایسه میتوانید از کارکترهای جایگزین زیر استفاده کنید:

کارکتر مفهوم

؟ یک کارکتر

* چند کارکتر

# یک رقم از 0 تا 9

charlist یک کارکتر از لست کاراکترها

عملگرهای منطقی

عملگر And
عملگر Or
عملگر Not
عملگر Xor
عملگر Eqv
عملگر Imp